W świecie osób, które starają się żyć ekologicznie króluje jedno podstawowe przekonanie. Plastik jest zły, zwłaszcza jednorazowy. To jest powodem, dla którego producenci, którzy chcą przypodobać się tej grupie klientów zaczynają zamiast plastiku stosować albo opakowania szklane albo papierowe (w zależności od produktu). Czy na pewno jest to z korzyścią dla środowiska?
W tym artykule porównuję koszt środowiskowy dwóch rodzajów opakowań – jednorazowego szkła i jednorazowego plastiku PET. Poniżej przedstawiam wszystkie założenia, źródło danych oraz obliczenia na przykładowych opakowaniach, które znalazłam w swoim domu.
Aplikacja Idemat i koszt ekologiczny
Aplikacja Idemat została stworzona przez holenderski Delft University of Technology. Pokazuje ona w uproszczony, zrozumiały dla przeciętnego śmiertelnika sposób koszt ekologiczny i ślad węglowy ponad 700 produktów, materiałów i procesów. W zamierzeniu twórców, aplikacja ma pomagać projektantom i przedsiębiorcom wybierać surowce, które będą w jak najmniejszym stopniu obciążać środowisko.
Koszt ekologiczny to miara pokazująca jak duże obciążenie dla środowiska stanowi dany produkt lub materiał, a tym samym jaki wydatek trzeba ponieść, aby zapobiec temu obciążeniu. Jest on wyrażony w pieniądzach. Przykładowo, za każde 1000 kg emisji CO2 należy zainwestować 135 € w systemy redukcji CO2.
Koszty ekologiczne w aplikacji Idemat zostały obliczone dla Europy.
Koszt środowiskowy plastiku i szkła
Koszt środowiskowy każdego tworzywa będzie się różnił w zależności od tego, jaki scenariusz spotka je pod koniec życia. Aplikacja oferuje trzy. Dla mojej analizy wybrałam scenariusz środkowy, chyba najbardziej realistyczny w Polsce.
Oczyszczanie odpadów i recykling w otwartej pętli – w tym scenariuszu zakłada się, że materiał jest przetwarzany w nowoczesnym systemie oczyszczania odpadów komunalnych: odpady są segregowane poprzez recykling metali i spalanie z odzyskiem ciepła (elektryczności) z tworzyw sztucznych, tekstyliów i drewna.
Oto koszt ekologiczny kilograma plastiku, szkła dziewiczego i szkła z recyklingu według aplikacji Idemat:
Na pierwszy rzut oka PET wypada zdecydowanie najgorzej. Ale wszystko wywraca się do góry nogami, kiedy weźmiemy pod uwagę wagę tych tworzyw.
Przejdźmy więc do sedna i porównajmy koszt środowiskowy opakowań plastikowych i szklanych w dwóch wariantach (szkło virgin i z recyklingu) na przykładzie konkretnych opakowań.
Poniższe obliczenia bazują na opakowaniach, które akurat miałam w domu. Waga plastikowych i szklanych opakowań dla innych, pokrewnych produktów może się różnić, dlatego wybierając opakowanie dla własnego produktu warto sprawdzić konkretne pojemniki i porównać ich koszt ekologiczny.
Warto też pamiętać, że materiał szklany jest zwykle mieszanką szkła dziewiczego oraz z recyklingu. Biorąc więc pod uwagę, że szkło w zależności od koloru zawiera w różnym procencie recyklat pochodzący ze stłuczki, należy każdą sytuację traktować indywidualnie i przeprowadzić obliczenia dla konkretnych opakowań. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o recyklingu szkła w Polsce, to polecam Ci artykuł na blogu eko-logicznie.com, w którym autor przedstawia konkretne dane dotyczące poziomu zawartości recyklatu w poszczególnych rodzajach szkła.
Obliczenia – butelka wody mineralnej
Plastikowa butelka, która mieści 1,5l wody waży 36g (bez zakrętki).
Szklana butelka, która mieści 1l wody waży 643g (też bez zakrętki). Butelka jest przezroczysta, zatem może zawierać ok. 40% recyklatu.
Ważne zastrzeżenie: ja mam w domu butelki wymienne, które są dosyć masywne, być może jednorazowa szklana butelka byłaby lżejsza. Jednak według mojego researchu nie ma na polskim rynku jednorazowych szklanych butelek na wodę o pojemności 1 litra. Zachęcam cię do samodzielnego porównania butelek innej wielkości, jeśli masz takie w domu.
Najpierw mnożymy wagę butelki szklanej razy 1,5, żeby również mieściła statystycznie 1,5l wody. Mamy więc: 643g x 1,5 = 964g
Porównujemy koszt środowiskowy z aplikacji Idemat dla butelki wody 1,5l plastikowej i szklanej:
Plastik: 1,09 €/kg * 0,036 kg = 0,039 €
Szkło virgin: 0,23 €/kg * 0,964 kg = 0,222 €
Szkło z recyklingu: 0,10 €/kg * 0,964 kg = 0,096 €
Zatem koszt ekologiczny butelki z bezbarwnego szkła (które w 40% pochodzi z recyklatu) wynosi 0,172 €. Jest więc ponad 4-krotnie wyższy od kosztu ekologicznego butelki PET mieszczącej tę samą ilość wody!
Obliczenia – mydło w płynie
Plastikowa butelka (PET), która mieści 0,5l mydła w płynie waży 31g (bez dozownika).
Szklana butelka, która mieści 0,5l mydła waży 278g (bez dozownika). To szkło brązowe, zatem może zawierać ok. 50% recyklatu.
Porównujemy koszt środowiskowy z aplikacji Idemat dla butelki plastikowej i szklanej:
Plastik: 1,09 €/kg * 0,031 kg = 0,034 €
Szkło virgin: 0,23 €/kg * 0,278 kg = 0,064 €
Szkło z recyklingu: 0,10 €/kg * 0,278 kg = 0,028 €
Zatem koszt ekologiczny butelki z brązowego szkła (które w 50% pochodzi z recyklatu) wynosi 0,046 €. Jest więc o 34% wyższy od kosztu ekologicznego butelki PET mieszczącej tę samą ilość płynu.
Obliczenia – krem do twarzy
Tutaj porównamy sobie plastik do dwóch rodzajów słoiczków, bo jak się okaże ich kolor i waga mogą mieć duże znaczenie.
Plastikowe opakowanie (PET), która mieści 50 g kremu do twarzy waży 10 g (bez zakrętki).
Szklany słoiczek który mieści 50 g kremu do twarzy waży 113 g (bez zakrętki). Słoiczek jest przezroczysty, zatem może zawierać ok. 40% recyklatu.
Szklany słoiczek ze szkła brązowego który mieści 60 g kremu do twarzy waży 80g (bez zakrętki). Jak już wiemy, takie szkło może zawierać ok. 50% recyklatu.
Porównujemy koszt środowiskowy z aplikacji Idemat dla słoiczka plastikowego i szklanego:
Opakowanie plastikowe: 1,09 €/kg * 0,01 kg = 0,011 €
Szklany słoiczek przezroczysty: (0,23 €/kg * 0,113 kg)*0,6 + (0,10 €/kg * 0,113 kg)*0,4 = 0,02 €
Szklany słoiczek brązowy: (0,23 €/kg * 0,08 kg)*0,5 + (0,10 €/kg * 0,08 kg)*0,5 = 0,013 €
Co my tutaj zatem widzimy?
Koszt ekologiczny lżejszego słoiczka z brązowego szkła jest praktycznie tak sam, jak słoiczka plastikowego (plus mieści o 10g więcej produktu, więc możemy uznać, że jest równy).
Natomiast koszt ekologiczny cięższego słoiczka z przezroczystego szkła jest prawie dwa razy wyższy, niż opakowania plastikowego.
Podsumowanie
Powyższe przykładowe obliczenia pokazują, że plastik może i często jest rozwiązaniem bardziej przyjaznym środowisku, niż jednorazowe szkło. Co więcej, obliczenia te nie biorą pod uwagę transportu. A ponieważ szkło jest dużo cięższe, będzie generować więcej CO2 i innych zanieczyszczeń również na tym polu.
Jako producent, każdy rodzaj opakowania należy rozważyć indywidualnie, w zależności od jego wagi, sposobu zagospodarowania po zużyciu oraz poziomu recyklatu w materiale.
Jako konsument, decydując się na zakup produktu w opakowaniu szklanym, możemy starać się dać mu drugie życie, unikając w ten sposób kosztownego dla środowiska procesu recyklingu.
Ciekawie podeszłaś do tematu. Brawo. Ja zastanawiałem się kiedyś czy z kolorowego szkła nie wypłukują się niektóre pierwiastki odpowiadające za kolor…
Nie sądzę, szkło jest bardzo zwartym materiałem. Już sam fakt, że szklana butelka rozkłada się 4000 lat, a plastikowa 500 świadczy o tym, jak trudno szkło ulega jakiejkolwiek dezintegracji.
szczerze, nie spodziewałam sie takiego wyniku 😀 Genialny post! powinni go przeczytac wszyscy!
haha dzięki!
Bardzo ciekawe porównanie. Zastanawia mnie tylko jak uwględnić w tych obliczeniach negatywny wpływ plastiku na zdrowie i środowisko (mikroplastik)? Z tego wynika że robię ogromny błąd inwestując w szkło, które jednak w głównej mierze u mnie jest jednorazowe 🙁 Obawiam się jednak, że takie porównania dla ludzi niezaznajomionych dadzą wolną rękę do masowago kupowania plastikowych opakowań i oczyszczenia sumienia, bo jednak plastik jest mniejszym kosztem? Fajnie gdyby były kalkulatory uwględniające inne zmienne jak różne rodzaje plastiku, % danego materiału poddawany recyklingowi (a nie zalegający gdzieś przez 500 lat i generujący mikroplastik, szkło to jednak tylko szkło), szkodliwosć dla zdrowia (BPA, zaburzanie gospodatki hormonalnej), niemożność połączenia dwóch rodzajów plastiku w procesie ceryklingu itd. Zmiennych jest sporo i jednak chociaz ze względów zdrowotnych wybiorę obojętne biologicznie szkło.
Założenie do tych wyliczeń są europejskie, czyli nie zakładamy, że plastik (lub szkło) trafi do środowiska, ale raczej do odpadów komunalnych gdzie zostanie poddany recyklingowi lub spalony w spalarni. Co do zdrowia, to omawiany PET akurat BPA nie zawiera, a pozostałe kwestie trzeba rozważyć indywidualnie. Według wszystkich urzędów plastik jest bezpieczny, w przeciwnym wypadku nie byłoby zgody na jego używanie do pakowania żywności, jednak faktycznie są sygnały, że jakieś mikroilości szkodliwych substancji mogą przedostawać się do jedzenia, a tym samym do naszych organizmów. Te wyliczenia obejmują tylko kwestie środowiskowe.
Droga Magdaleno,
Jako przedstawiciel branży tworzyw sztucznych dziękuję Ci za ten artykuł. Dziękuję za obiektywizm. Ze swojej strony dodałbym jeszcze porównanie śladu węglowego dla butelki PET z 40% udziałem recyklatu i 100% udziałem recyklatu (są już takie na rynku).
Wyszłoby wtedy choć i Twoje obliczenia już dowodzą, że platik nie taki straszny. Wystarczy nauczyć się obchodzić z plastikiem jak z surowcem wielokrotnego użytku. Systemy kaucyjne, poprawa selektywnej zbiórki, dalsze kroki w prawodawstwie (dziś wg prawa europejskiego w plastikowych opakowaniach kosmetycznych udział recyklatu nie może być niższy niż 40%) i będzie pięknie.
A co w przypadku plastikowych butelek po oleju? Słyszałem, że nie można ich recyklingować. Czy w tym przypadku nie lepiej jest kupić szklaną butelkę, która i tak jest przetwarzana w wysokiej temperaturze?
Większość gmin w Polsce zaleca wyrzucanie plastikowych butelek po oleju do tworzyw sztucznych